Η ομιλία του κ. Σουλιώτη στο Ζάππειο Μέγαρο

Πρέπει να σας πω ότι στα 20 χρόνια που είμαι… σε αυτό το συντέδριο με ενεργή παρουσία… δύο θέματα δεν λείπουν, οι ανισότητες και η πρωτοβάθμια. Αυτό δεν ξέρω αν είναι για καλό ή για κακό… πάντως το ότι συζητάμε σήμερα με αφορμή τη μελέτη… με τέτοια πληρότητα δεδομένων… με κάνει λίγο να αισιοδοξώ ότι μπορούμε κάτι να βελτιώσουμε. Και σίγουρα δεν μπορεί να βελτιώσεις κάτι αν δεν το μετρήσεις.

Θα συμπληρώσω στις εξαιρετικές συζητήσεις που προηγήθηκαν… μερικά δεδομένα που αφορούν στις ανισότητες… τη χρήση υπηρεσίων υγείας και την πρόσβαση υπηρεσίας υγείας. Κρίσιμη υπόθεση για να ερευνηθεί… διότι αυτές οι ανισότητες δεν είναι αναπόφευκτες. Ξέρετε, οι βιολογικές, κληρονομικές και άλλες ανισότητες… που ανακύπτουν στο απόθυμα υγείας που έχει κανείς κατά τη γέννηση… σε κάποιο βαθμό είναι αναπόφευκτες.

Όλες αυτές οι ανισότητες που ανακύπτουν… κατά την πρόσβαση και τη χρήση των υπηρεσιών υγείας… μπορούν να αντιμετωπιστούν με τις κατάλληλες πολιτικές. Άρα, εδώ τι καλούμαστε να κάνουμε… να δούμε αν υπάρχουν αστοχίες πολιτικής… και να προτείνουμε, όπως έδειξε και πριν και η Λίλα Υπάβη… κάποιες προτάσεις πολιτικής… που μπορούν να μειώσουν το θέμα των ανισότητων. Να πούμε ότι οι ανισότητες στην παροχή των φροντίδων υγείας… ευθύνονται για το 10% του χάσματος.

Αυτό αναφερόμενε η υγεία… μεταξύ των εύπορων και των λιγότερων εύπορων ομάδων της κοινωνίας. Παρ’ όλα αυτά, ακριβώς επειδή η αντιμετώπιση τους μπορεί να συμβάλλει… στη βελτίωση του επενδυλιασμού… γιατί είναι μια υπόθεση πολιτικής, οργάνωσης, σχεδιασμού… και χρηματοδότησης του σύστηματος… ασχολούμαστε με αυτές τις σχετικές μελέτες. Σε σχέση με τις υπηρεσίες υγείας… μπορούμε να εντοπίσουμε τρεις κατηγορίες ανισότητων.

Στην πρόσβαση, το πιο βασικό. Στα αποτελέσματα, τι υπηρεσίες προσφέρουμε… και τι αποτελέσματα παίρνουμε από αυτές τις υπηρεσίες. Και στις πληρώμες.

Αυτό που μας κάλυψε με πολύ αποτελεσματικό και εύστοχο τρόπο η κ. Παύη. Εδώ βλέπετε ότι η χώρα μας δεν φιγουράρει καλά στον Ευρωπαϊκό χάρτη. Μαζί με την Πορτογαλία, τη Γαλλία, τη Ρουμανία και την Λεττονία… είμαστε στις χώρες που, λόγω απόστασης, χρόνου αναμονής… και κυρίως λόγω κόστους… έχουμε σημαντικά εμπόδια πρόσβαση στο σύστημα υγείας… στο βαθμό που να μην καλύπτεται τελικά η σχετική ανάγκη.

Τώρα, θα μιλήσει κανείς για το μεθοδολογικό θέμα του… τι εννοούμε ακάλυπτη ιατρική ανάγκη και είναι αυτοδηλούμενη. Ναι. Αλλά όταν βλέπουμε διεθνείς συγκρίσεις, η μεθοδολογία είναι ενία.

Άρα αν η μεθοδολογία έχει ένα πρόβλημα… έχει αντίστοιχο πρόβλημα σε όλες τις χώρες. Άρα η δυνατότητά μας να συγκρίνουμε τη χώρα μας με άλλες… παραμένει δεδομένη. Και θα μου επιτρέψετε πάρα πολύ γρήγορα… μερικές βασικές επισημάνσεις που υπάρχουν στη μελέτη μας.

Εδώ βλέπετε αυτοδηλούμενες ακάλυπτες ιατρικές ανάγκες… για οικονομικούς λόγους βάσεις εισοδήματος. Ένα πράγμα. Πολύ μεγάλη διαφορά μεταξύ του πρώτου πεντημωρίου και του τελευταίου… δηλαδή το ποιον εύφορο νοικοκυριών… και το λιγότερο εύφορο νοικοκυριών.

Αντίστοφα. Βλέπετε ότι τα εμπόδια, η ακάλυπτες ανάγκης στο 14,7%… είναι αντί ενός ελάχιστου ποσοστού για τα εύφορα νοικοκυριά. Άρα, πρώτο συμπέρασμα, έχουμε πολύ μεγάλη απόκληση… μεταξύ νοικοκυριών διαφορετικών εισοδηματικών κατηγορίων.

Και δεύτερον, βλέπετε ότι είμαστε πάνω από το μέσορό της ΕΕ. Υπάρχουν και χειρότερα. Στην Πορτογαλία και στην Ιταλία, για παράδειγμα… οι δύο χώρες που τις επιλέγω για ευνότητες λόγους… φαίνεται ότι το πρόβλημα είναι οξύτερο.

Όμως, εκεί βλέπετε ότι τα νοικοκυριά με υψηλότερο εισόδημα… έχουν και αυτά κάποια εμπόδια. Άρα, εκεί είναι ενιαίο συστημικό. Εδώ φαίνεται ότι είναι καθαρά θέμα εισόδημα τους.

Άρα, το εισόδημα αναδεικνύεται σε βασικό παράγοντα πρόσβαση… στο σύστημα υγείας. Εδώ βλέπετε το εκπαιδευτικό επίπεδο. Οι κατανομοί είναι περίπου ίδια… σε δυσμενέστερη θέση από τον Ευρωπαϊκό Μεσόωρο… λίγο καλύτερα από τις δύο χώρες… αν αφοράς για διεθνής συγκρίσης.

Άρα, υπάρχει περιθώριο βελτίωσης. Μπορούμε να κάνουμε κάποιες πανεμβάσεις… για να μειώσουμε την επίδραση του εισοδήματος… και της εκπαίδευσης στην πρόσβαση. Τώρα, επειδή αναφέρθηκε η κυρία Γιάννοπούλου… στα θέματα των προσωπικών ελέγχων… διαφέρουμε από τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες.

Έχουμε χαμηλότερο ποσοστό στα χαμηλά εισοδήματα. Και βέβαια, πρέπει να δούμε… ότι και σε όλες τις εισοδηματικές κατηγορίες… η κουλτούρα της πρόληψης δεν είναι το ισχυρό μας σημείο. Ευτυχώς, και το Υπουργείο έχει αναπτύξει μια εκτεταμένη πολιτική… να ενδυναμώσει και αυτό το τμήμα του συστήματος υγείας.

Το βλέπετε εδώ και στο προσωπικό ελέγχο… για τον καρκίνο τραχλή της μήτρας… το ποσοστό των γενικών στα υψηλά εισοδήματα… ήταν διπλά σε αυτό το ποσοστό των γενικών με χαμηλά εισοδήματα… που υποβλήθηκαν σε εξετάσμα του. Άρα, αντιλαμβάνεστε ότι το εισόδημα διαπερνά οριζόντια… το Σύστημα Υγείας και τις Φροντίδες Υγείας… και διεισδεί σε όλα τα κρίσιμα ζητήματα. Επιβεβαιώνεται αυτή η διεθνής μελέτη… και αυτές τις μελέτες ελασχέλ του Ήκπη διαχρονικά.

Άρα, είναι κάτι το οποίο μπορούμε να το θεωρήσουμε ως δεδομένο. Μπαίνοντας στις μελέτες του Ήκπη και σκάφοντας λίγο πιο βαθιά… θα δούμε ενδιαφέροντα πραγματάκια. Βλέπετε ότι η μη λήψη φροντίδας… σε σχέση με την κοινωνική τάξη… είναι μεγαλύτερη στα χαμηλότερα στρώματα.

Κάτι το οποίο είναι αναμενόμενο. Οι διαφορές δεν φαίνονται τόσο μεγάλες. Αλλά αν δει κανείς αυτό εδώ, μπορεί να καταλάβει… σε μια μεγαλύτερη ανάλυση… κάποιες ιδιαιτερότητες της ελληνικής κοινωνίας.

Για παράδειγμα, το κόστος αναδεικνύεται σε βασικό παράγοντα… για τη μεσαία και κατώτερη τάξη. Αναμενόμενο. Για τη μέση εκπαίδευση.

Αυτό δεν μας δίνει πολλά συμπεράσματα. Η απόσταση για την κατώτερη τάξη. Μπορεί αυτό να αντανακλά τη δυνατότητα… Ένα τρίτο.

Ήμουν πολύ απασχολημένος με άλλα θέματα. Είναι εμπόδιο για την ανώτερη τάξη. Που μάλλον έχει περισσότερες επαγγελματικές υποχρεώσεις… και λιγότερο χρόνο.

Άρα βλέπετε ότι το θέμα της πρόσβασης και των εμποδίων της πρόσβασης… διαπερνά όλη την ελληνική κοινωνία με διαφορετικά κριτήρια κάθε φορά. Αυτοί οι οποίοι έχουν υψηλότερα εισόδηματα και ανήκουν σε μεγαλύτερες τάξεις… δεν βρήκαν χρόνο να ασχοληθούν με το θέμα της υγείας τους. Το εισόδημα, το δεν ήξερα πού να απευθυνθώ… είναι πρόβλημα για τα μεσαία και ανώτερα στρώματα.

Άρα υπάρχει ένα τρομερό πρόβλημα με την έλειψη μονοπατιού πρόσβασης… στο σύστημα υγείας. Οι πολίτες είναι σε σύγχυση πολλές φορές. Δεν ξέρω πού να απευθυνθούν.

Αυτή η πρόσβατη παρέμβαση για τον προσωπικό γιατρό… αποσκοπεί μεταξύ άλλων και στην επίλυση αυτού του προβλήματος. Δηλαδή να φτιάξει μια οδό πρόσβαση στο σύστημα υγείας. Ένα κατόφιλ συγκεκριμένο.

Θα δούμε πώς θα πάει. Δεν γνώριζε αν το κάλυψε το ταμείο μου στην κατώτερη τάξη. Αυτό είναι ένα θέμα που πρέπει να λυθεί.

Δεν μπορούσα να πάω τις ώρες που ο γιατρός και το κέντρο υγείας ήταν ανοιχτό. Μεσαία προς ανώτερη. Άλλο ένα θέμα, η χρονική διαθέσιμότητα των υπηρεσιών.

Και υπόδεικε ότι πρέπει να ενισχυθεί η πρωτοβάθμια. Δεν εμπιστεύομαι τις υπηρεσίες υγείας και τους γιατρούς… μεσαία προς ανώτερη και άτομα με βασική εκπαίδευση. Αυτό είναι μια αντίφαση που χρήζει κοινωνιολογικής ανάλυσης… που κάποια στιγμή μπορεί και να την κάνουμε.

Πάμε στις δικές μας μελέτες που αναφέρει και ο κύριος Τούντας. Αυτό είναι ένα πάρα πολύ σημαντικό έφηβμα… Πώς η χρήση υπηρεσιών υγείας, που ήταν απαραίτητη… προσέξτε, όχι, δεν έκανα χρήση υπηρεσιών υγείας… γιατί ήμουν υγιείς, μακάρι να είμαστε σε αυτή την κατηγορία… αποκλειστικά λόγω κόστους. Βλέπετε, μια περίοδο πέντε ετών που είναι η συγκριτική αυτή μελέτη… έχουμε φτάσει στο 32% του πληθυσμού να λέει… ότι δεν μπόρεσα να κάνω χρήση υπηρεσιών υγείας… που της είχα ανάγκη, κυρίως λόγω του κόστου.

Αυτό είναι ένα πάρα πολύ σημαντικό έφηβμα… που επιβεβαιώνει και τα προηγούμενα που ακούσαμε. Άλλο ένα ενδιαφέρον. Πόσοι χρειάστηκαν να πληρώσουν… 60% του πληθυσμού χρειάστηκαν να πληρώσουν κάποια χρήματα… για υπηρεσίες υγείας.

Πόσοι ήταν διατεθειμένοι να καταβάλουν χρήματα… για υπηρεσίες υγείας, 35,5%. Άρα, συνδυαστικά, αυτά τα δύο ευρήματα… εξηγούν το ποσοστό του πληθυσμού… που χρειάστηκε να κάνει χρήση υπηρεσιών υγείας… αλλά δεν μπόρεσε, τελικά, λόγω του κόστου. Και πάμε στην τελευταία μελέτη του 1923.

Βλέπετε ότι η διαθεσιμότητα παραμένει στα επίπεδα του 35%. Είστε διατεθειμένοι να καταβάλλετε πάνω αριστερά. Χρειάστηκε να καταβάλλετε.

67,3%. Αυξήθηκε λιγάκι. Αυτό είναι το gap.

Και πάμε να σκάψουμε στις συμπεριφορές των ανθρώπων… για να δούμε τελικά τι τους οδηγεί στο να πληρώνουν… και τι, δευτερογεννώς, αυτή η ανάγκη να πληρώσουν… τους εμποδίζει από να έχουν ευκαιρή πρόσβαση στο Σύστημα Υγείας. Γιατί είστε διατεθειμένοι να πληρώσετε για υπηρεσίες υγείας… για να έχω γρήγορη πρόσβαση και μισού του χρόνου αναμονής. Αυτό που στα πρώτα μαθήματα λέμε… δύο κατηγορίες κόστος υπηρεσίας υγείας… κόστος χρόνου, κόστος χρήματος.

Δεύτερο. Για να έχω δικαίωμα επιλογής γιατρού. Για να πάω στον γιατρό που έχω επιλέξει.

Αυτό είναι το κλειδί, κατά την άποψή μου… των επόμενων παρεμβάσεων που θα γίνουν… στην Πρωτοβάθμια Οικογένειά Υγείας. Στις χώρες της Μεσογείου. Η ελευθερία επιλογής γιατρού είναι πάρα πολύ σημαντική υπόθεση… πάρα πολύ σοβαρή υπόθεση… και πρέπει να λυφθεί υπόψη από αυτούς… οι οποίοι λαμβάνουν αποφάσεις πολιτικής υγείας.

Σε άλλες χώρες μπορεί να μην έχει σημασία. Αλλά εδώ σε εμάς έχει. Και οι πολίτες αναγκάζονται να πληρώσουν… ακόμη και αν δυσκολεύονται, όπως μας είπε πολύ σωστά η Λαϊπάδου.

Τρίτον, για να λάβει υπηρεσίες ψηλότερης ποιότητας. Οκ. Οι αναβάθμιστες νοσηλείας είναι κάτι συμπαγές.

Αλλά οι πολίτες πραγματικά πιστεύουν… ότι αν πληρώσουν θα πάρουν κάτι καλύτερο από αυτό που θα πάρουν… μέσω του Συστήματος Υγείας χωρίς συμμετοχιστό κόστος. Και αυτό είναι μια προβληματική πεποίθηση. Ακόμη και αν επιβεβαιώνεται εμπειρική πραγματικότητα… δεν μπορεί να συμβαίνει και δεν είναι αποδεκτό.

Άρα, αν μελετήσουμε όλα αυτά… θα είμαστε σε θέση να παρέμβουμε και να μειώσουμε το πρόβλημα των ανεισότητων. Γιατί κακά τα ψεμάτω, όλη η συζήτηση γύρω από την υγεία… γίνεται στο πόσες δομές έχουμε… πόσα σημεία παροχής φροντίδας… ποια είναι η άμεση κρατική δαπάνη… πώς αυξήθηκε η δημόσια χρηματοδότηση, αλλά μας φεύγει. Καθυστερήσεις, εμπόδια και επιβαρύνσεις.

Εδώ πέρα δεν υπάρχει μέσα το κόστος… του να ζει κανείς με μία νόσο που δεν αφορά στον πληρωτή… ή το εναλλακτικό κόστος ενός φροντιστή… που κάθεται δίπλα σε ένα άτομο με σαμπαρό πρόβλημα υγείας… γιατί πρέπει να το φροντίσει. Δεν υπάρχει το ψυχολογικό κόστος… και δεν υπάρχουν τα υψηλά επίπεδα της ιδιωτικής δαπάνης… για υποστηρικτικές υπηρεσίες που μας διαφεύγουν. Άρα και αυτό πρέπει να μπει κάποια στιγμή στην ανάλυση μας.

Κλείνω. Με τον Γιάννη Τούντα συνεργαστήκαμε πρώτη φορά το 1999. Είναι 25 χρόνια που συνεργαζόμαστε.

Και συνεργαστήκαμε τότε στο πλαίσιο δύο μελετών. Η υγεία στην Ελλάδα και η υπηρεσία της υγείας στην Ελλάδα. Ήταν η πρώτη φορά που κάποιος άνθρωπος για την πρωτοβουλία… να μαζέψει μία ομάδα επιστημόνων… και να καταγράψει το τι συμβαίνει στη χώρα.

Ποιο είναι το επίπεδο υγείας του λοιπόν. Ποιο είναι το σύστημα υγείας. Κοιτάξτε, σήμερα έχουμε οριμάσει.

Έχουμε όλους αυτούς τους φορείς. Είναι λίγο οργανωμένο το σύστημα και πιο όριμο. Αλλά όλοι αυτοί οι φορείς παράγουν δεδομένα.

Αν δεν λύσουμε το θέμα της αξιοποίησης των δεδομένων… μέσα από όλες τις διαφορετικές πηγές… ήταν οι πληρωτές συνεργασίας. Είναι πάρα πολύ καλή φορείς εθνικής εμβέλειας. Δεν θα μπορέσουμε ποτέ να αντιμετωπίσουμε… Ναι, αυτή η μελέτη πραγματικά καλείται ένα τεράστιο κενό.

Γιατί έχει και τις έννοιες, έχει και τα δεδομένα… από το εθνικό και υπερεθνικό περιβάλλον και προτάσεις πολιτικής. Αλλά κάποια στιγμή πρέπει αυτό να τεθεί σε μια οργανωμένη βάση. Δηλαδή να συλλέγονται δεδομένα στην πηγή… να είναι ανοιχτά και να μπορούμε εμείς… να τα εξεργαζόμαστε και οποιοςδήποτε φυσικά… και να καταθέτουμε προτάσεις πολιτικής.

Δύο τέτοιες προτάσεις έχουν κατατεθεί πρόσφατα στο δημόσιο διάλογο… πάλι με πρωτοβουλία του Γιάννη Τούντα. Σας προτρέπω να τις επισκεφτείτε. Αυτές οι μελέτες είναι προσβάσιμες μέσα από το σάιτ της διανέωσης.

Να δείτε λίγο πολύ πού οδηγεί η ανάλυση των δεδομένων… για να ποστηρίξουμε αυτό που επιτέλους λέγεται… τεκμηριωμένη πολιτική υγείας… και εμπροκειμένο για την αντιμετώπιση των ανισοτήτων. Και να πω ότι περιμένω και εγώ με ανυπομονησία τον τόμο… γιατί πιστεύω ότι θα καλύψει ένα κενό… και στην εκπαίδευση και στην έρευνα… και σε όλους όσοι έχουν ευαστησίες και αγωνία… και εύλογη αγωνία για την λειτουργία του Συστήματος Υγείας… και την κάλυψη του πληθυσμού. Να θυμίσω ότι το συνέδριό μας έχει τίτλο «Καθολική Κάλυψη».

Άρα αυτό είναι ένα διαρκές ζητούμενο. Είμαστε τώρα λίγα. Σας ευχαριστώ πολύ για την προσοχή σας.